آشنایی با انواع نژاد گوسفند

 زمانی که صحبت از حیوانات اهلی باشد گوسفند از اولین مواردی است که به ذهن میرسد. گوسفند پستانداری از راسته جفت‌سم‌سانان، از گروه نشخوارکنندگان و از خانواده گاوسانان است، به گوسفند نر، قوچ و به گوسفند ماده، میش و به فرزندشان، بره گفته می‌شود.

به دلیل تمایز در نوع پشم، میزان زاد و ولد، شیردهی، تفاوت غریزه زندگی و کار گروهی و بسیاری از ویژگی‌های دیگر که ازنظراقتصادی برای زندگی انسان‌ها مفید و موثر بوده اند؛ گوسفند از اولین حیواناتی بود که انسان تصمیم به اهلی کردن آن گرفت . اهمیت گوسفند در زندگی اقتصادی و روزمره انسان تا حدی است که با استفاده از شیوه های پرورشی و اصلاحی مختلف امروزه بیش از 200 نژاد مختلف گوسفند شامل گوسفندان ترکیب نژادی داریم.

چرا باید نژاد گوسفندان را بدانیم؟

برای پرورش هر دامی ابتدا نیاز است که به شناختی کلی و همه جانبه از آن دام دست پیدا کنیم و سپس با شناخت نژاد های مختلف دام مورد نظر بهترین شرایط را برای پرورش دام خود ایجاد کنیم همچنین با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و امکانات خود به انتخاب دام مناسب برای پرورش بپردازیم . حتما شما هم می دانید که برخی نژاد گوسفند برای مناطق خاصی هستند و تنها در شرایط آب و هوایی مخصوص به خود امکان زندگی کردن را دارند.

البته ممکن است یک نژاد در یک منطقه برخلاف شرایط آب و هوایی زنده بماند اما بازدهی خوبی برای دامدار نخواهد داشت. گوسفندان از منظر اقتصادی حتی در جوامع مدرن اهمیت زیادی دارد و به صورت‌های مختلف برای افراد سودآوری می‌کند؛ برای ذکر مثال از کاربردهای متفاوتی که گوسفندان برای انسان‌ها دارد که زندگی اقتصادی افراد زیادی را می‌چرخاند به موارد زیر می‌توان اشاره کرد.

• پشم
• شیر
• گوشت
•  پوست

تقسیم بندی نژاد گوسفندان

گوسفندان براساس چند معیار در دسته‌های متفاوت نژادی قرار می‌گیرند. دسته بندی نژادی در میان گوسفندان ایرانی از این عوامل پیروی می‌کند:

نژادهای چند قلو زا

نژاد چند قلو زا بهترین نژاد گوسفندان هم در میان نژادهای ایرانی وهم جهانی است. این گوسفندان توانایی آن را دارند که به طور همزمان در یک شکم چندین بره به دنیا بیاورند و به همین جهت فروش آن‌ها نسبت به دیگر نژادها درآمدزاتر است و به از این رو همیشه پرطرفدار بوده است.

این گوسفندان توانایی زایش بین دو تا شش بره را دارند؛ البته شرایط دیگری همچون رعایت موارد بهداشتی، تغذیه و سن در چند قلو زایی این نژاد هم موثر است و همچنین در توان شیردهی آن‌ها هم نقش دارد. با داشتن نژاد اصیلی از گوسفندان چند قلو زا و رعایت نکات مهم در پرورش آن‌ها می‌توانید در زمان کم سرمایه خود را چند برابر کنید.

نژادهای پشمی

این نژاد از جهت پشم و پوست خود مورد توجه قرار می‌گیرند و عموما پشم‌ها پرپشت و متراکمی دارند که در صنعت پارچه و پوشاک استفاده می‌شود. البته نوع پشم این گوسفندان میتواند از نظر ضخامت باهم متفاوت باشد که در نتیجه به تولید پارچه های متفاوت منجر میشود

نژادهای گوشتی

نژادهای گوشتی از نظر تأمین گوشت در بازار مورد توجه قرار می‌گیرند، به خصوص در ایران که گوشت این حیوان محبوب است و با وجود اینکه درصد پروتئین و کالری آن با گوشت گوساله یکسان است اما به دلیل طبع گرمی دارد اکثر خریداران به گوشت گوسفند تمایل دارند. در این دسته نژاد هایی اهمیت دارند که زود وزن بگیرند و از لحاظ پرواربندی مناسب باشند. نژادهای سنگسری، مغانی، سنجابی، تالشی فشندی، زندی و شال از جمله نژادهایی هستند که گوسفندانی پر گوشت به بار می‌آورند و هیکل بزرگتری هم دارند؛ برای مثال بره‌های نژاد مغانی در زمان تولد چهار کیلو وزن دارند که در زمان شیردهی 22 کیلو وزن می‌گیرند.

نژادهای پوستی

نژادهای پوستی در تولید پوشاک طرفداران زیادی دارند و جز تولیدات بسیار گران قیمت هم محسوب می‌شوند. برای نژادهای پوستی، دوره بره بودن اهمیت بیشتری دارند و بره‌های قره گل که نژاد ایرانی هستند، از بهترین و مرغوب‌ترین نژاد گوسنفدان برای استفاده از پوست هستند.

اسامی نژادهای مختلف گوسفند در ایران و جهان

بهترین نژاد گوسفند

همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد بهترین نژاد گوسفند بسته به اهداف دامدار مشخص می شود، اما به هر جهت در ادامه برای هر چشم انداز پرورشی بهترین و پربازده ترین گوسفندان ایران را معرفی خواهیم کرد:

نژاد افشاری(دوقلوزا)

نژاد افشاری یکی از نژاد های بسیار خوب و دوقلوزای ایرانیست که از ذخایر ژنتیکی مهم در میان نژاد های گوسفند ایرانی است. این نژاد بیشتر در زنجان یافت می شود و با ویژگی‌ها و قابلیت‌های مختلفی که داراست، در دسته دام‌های گوشتی و شیری قرار می‌گیرد. از ویژگی های ممتاز این گوسفندان علاوه بر میزان بالای دوقلوزایی میتوان به مقاومت در برابر انواع بیماری ها، رشد سریع، تولید شیر پر چربی و قابلیت تطابق با اقلیم های مختلف به خصوص سرد اشاره کرد.

نژاد ماکویی(پشمی_گوشتی)

گوسفند ماکویی اغلب به رنگ سفید شناخته میشود و به دلیل کیفیت بالای پشم، از آن بعنوان بهترین پشم رنگرزی و ساخت فرش استفاده می شود، میزان تولیدات پشمی این نژاد به طور متوسط برای قوچ بالغ حدود 3 الی 5.2 کیلوگرم و نیز برای بره های نژاد ماکویی حدودآ 850 تا 1100 گرم تخمین زده شده است.

گوسفندان این نژاد همچنین از نظر صفات بدنی نیز شاخص بوده و افزایش وزن خوبی در دوران پرواربندی دارد از این رو به عنوان نژاد گوشتی نیز شناخته میشوند. مناطق کوهستانی با آب و هوای معتدل را می توان زیست بوم اصلی این نژاد در نظر داشت به همین خاطر در شهرستان مرند پرورشاین گوسفند رواج بسیار دارد.

نژاد زل

این گوسفندان در دسته ی نژاد گوشتی قرار میگیرند که با ژنتیک خاص، فنوتیپی منحصر به فردی نیز دارند که در میان تمام نژاد ها کمترین میزان دنبه را داشته و بازدهی بالایی در تولید گوشت دارند. به جای دنبه دارای ‌دمی بصورت دنبالچه باریک متشکل از 7 مهره با طولی بین 10الی 12 سانتی متر هستند، چربی در لابه لای گوشت این حیوان تشکیل میشود که باعث کیفیت آن شده. همچنین دست و پای باریک و بلند و وزن کم این گوسفند توانایی راه پیمایی های طولانی برای آن را فراهم نموده. نژاد زل جزو نژادهای بومی استان مازندران است.

نژاد قره گل

نژاد قره گل یک نژاد قدیمیست که در سنگ نوشته های کهن نیز اثری از حضور آن میتوان یافت و بیشتر بخاطر پوست مرغوب و حلقه حلقه مانندی که دارد شناخته میشود.نام این گوسفند از روستایی با همین عنوان (Karakul) گرفته شده است. گوسفندان قره گل دارای جثه ای متوسط و دنبه ای بزرگ می باشند که پر از چربی است. گوسفندان این نژاد تحمل بالایی نسبت به اختلاف دمایی دارند، به صورتی که گرمای 45درجه و سرمای -30 درجه را نیز تحمل میکنند و از این رو در اکثر شرایط اقلیمی قادر به پرورش آنها هستید اما برای پرورش در شرایط گرم و خشک بسیار مناسب هستند.

سخن پایانی

به صورت کلی پرورش دام سبک به خصوص گوسفند به دلیل گرایش بازار به گوشت گوسفندی، درصد بالایی از صنعت دامداری را به خود اختصاص داده است، همچنین به دلیل حضور گسترده عشایر در صنعت دام و به دلیل سهولت جابه جایی دام سبک، پرورش این دام برای این دسته از دامداران نیز اهمییت بالایی دارد. از این رو آشنایی با نژادهای مختلف گوسفند و مزایا و معایب آن برای دامپروران دام سبک بسیار حائز اهمییت است.

فارموژن ارائه دهنده ی خدمات ژنومیک در زمینه دام آماده ی خدمت رسانی به دامپروران عزیز می باشد.